2. ញាំ-ល្ហុង

គ្រឿងផ្សំ

ល្ហុងពងមាន់ សាច់ជ្រូក កំពិស សណ្តែកដីលីង ជីរគ្រប់មុខ ខ្ទឹមស ម្ទេសខ្មាំង ទឹកខ្មេះ ឬក្រូចឆ្មារ ទឹកត្រី ស្ករស។

វិធីធ្វើ

១-ល្ហុងចិតសំបក ឈូសនិងដែកសំរាប់ឈូស។ សាច់ជ្រូកស្ងោរឱ្យឆ្អិន ហាន់ជាសរសៃល្អិតៗ។ កំពិស ស្រុះឱ្យឆ្អិន។ ជីបេះលាងទឹកឱ្យស្អាត ហើយដាក់អោយស្រោះទឹក។

២-បុកខ្ទឹមស ខ្ទឹមក្រហម ម្ទេស ចូលគ្នាដួសដាក់ចាន ចាក់ទឹកខ្មេះ ស្ករស ទឹកត្រី ភ្លក់មើលតាម ចូលចិត្ត ។

៣-ពេលបរិភោគ យកចានចាប់ជីដាក់បាតចាន ទើបចាប់ល្ហុបដាក់ពីលើ រោយសាច់ជ្រូក កំពិស សណ្តែកដីលីង ទើបស្រូបទឹកត្រីជូរអែមជាការស្រេច ។

1. ឆា-កាពិត្រប់ភ្លុក

គ្រឿងផ្សំ

សាច់ជ្រូក ត្រប់ភ្លុក កាពិ ស្ករ ខ្ទឹមស ខ្លាញ់ ។

វិធីធ្វើ

ត្រប់ភ្លុកត្រូវចិត្តសំបកកាត់ជាបួន ហើយចិតបញ្ឈរជាចំណិតក្រាស់ៗល្មម។ សាច់ជ្រូកត្រូវហាន់ជា បន្ទះស្តើងៗ យកខ្ទះចាក់ខ្លាញ់ដាក់ខ្ទឹមសចិញ្ច្រាំឱ្យឈ្ងុយ ចាក់សាច់ជ្រូកឆាឱ្យក្រៀមបន្តិច សឹមដាក់ស្ករ ហើយយកកាពិមកលាយទឹកបន្តិចចាក់ក្នុងខ្ទះដាក់ត្រប់ចូល រួចចាក់ទឹកបន្តិចទៀត ដើម្បីទុកឱ្យផុតត្រប់ ភ្លក្សមើលឱ្យល្មមតាមចូលចិត្ត ។

បទពិសោធន៍បំបៅមែកល្មុត

ល្មុតជាឈើហូបផ្លែមួយប្រភេទដែលកសិករនិយមដាំក្នុងសួនគ្រួសារ និងដាំជាចំការធំៗ ជាពិសេសកសិករច្រើន និយមដាំពូជក្នុងស្រុកដែលបំបៅដោយខ្លួនឯង ។ ចំពោះការបំបៅនេះ មានកសិករជាច្រើន ដែលមានបទពិសោធន៍ប្លែកៗ ពីគ្នា តែទទួលបានលទ្ធផលល្អដូចគ្នា ដែលយើងសូមបង្ហាញជូនដូចខាងក្រោម : លោកពូ វ៉ាន់ អ៊ឹម ដែលជាកសិកររស់នៅភូមិចំការឌៀប ឃុំអង្គតាសោម ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ មានបទពិសោធន៍ បំបៅមែកល្មុតដុះលូតលាស់បានល្អស្ទើរតែមួយរយភាគរយ និងមានផ្លែកសិករហៅថាមែកបំពង់ មកបំបៅ ។ នៅលើមែកបំពង់នោះ លោកពូចៀរសំបកជុំវិញមែកប្រវែង ១ តឹក ហើយកោសរំអិលចេញដើម្បីកុំឲ្យរលួយត្រង់មុខ ចៀរ ។ ម្យ៉ាងទៀត តាមបទពិសោធន៍របស់គាត់ឃើញថា កាលណាមិនបានកោសរំអិលចេញ វាមិនដុះឫសទេ ។ ក្រោយពីទុក ចោលរយៈពេល ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃ ដើម្បីឲ្យមុខចៀរស្ងួតទើបគាត់យកដីដែលមានជីជាតិមករុំបិទជាមួយនឹងថង់ប្លាស្ទិក ដោយចងរិត ឲ្យណែននៅផ្នែកខាងលើ កណ្តាល ខាងចុង ។ បន្ទាប់មក លោកពូចាប់ផ្តើមបន្តក់ទឹកជាប់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ រហូតដល់ដុះចេញឫស សៗ ទើបគាត់ពន្យារការបន្តក់ទឹកមកនៅត្រឹម ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃម្តង ។ ក្រោយពីបំបៅហើយរយៈពេលមួយខែ គាត់សង្កេតឃើញឫសសៗ ដុះចេញមក ហើយគាត់បន្តទុករហូតដល់ ២ ឬ ៣ ខែទៀត ទើបកាត់យកទៅដាំ ។ កាលណាយើងឆាប់កាត់យកទៅដាំពេកអាចបណ្តាលឲ្យដើមអន់ ។ ចំពោះបទពិសោធន៍របស់លោកពូ ប្រាក់ ច្រេស ដែលរស់នៅភូមិតាសួន ឃុំត្រពាំងធំខាងជើង ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្ត តាកែវវិញ ក៏មានបទពិសោធន៍ល្អដែរ ។ ក្នុងការជ្រើសរើសមែកបំបៅ គឺគាត់ជ្រើសរើសមែកបំពង់ដូចគ្នា ។ ប៉ុន្តែក្រោយពីចៀរ សំបកក្រឡឹងជុំវិញមែកប្រវែងកន្លះតឹកហើយ គាត់យកខ្លាញ់គោ (ខ្លាញ់ដុំ) មកជូតកន្លែងចៀរសំបកដើម្បីឲ្យឆាប់ដុះឫស រួចយកដី ដែលមានជីជាតិមកបិទ បន្ទាប់មកយកស្រកីដូងមករុំចងបិទពីក្រៅឲ្យជាប់ ចងសងខាង ។ ក្រោយពីបំបៅហើយភ្លាម លោកពូបន្តក់ទឹកព្រឹកល្ងាចរយៈពេលមួយអាទិត្យ រួចពន្យារការស្រោចទឹកពីរបីថ្ងៃម្តង ។ ការបំបៅនេះ ទុករហូតដល់មួយខែកន្លះ ទៅ ២ ខែ ទើប អាចកាត់យកទៅដាំបាន ។ លោកពូបានបញ្ជាក់ប្រាប់ថា ការចងរុំស្រោបពីលើដីយើងអាចប្រើស្រកីដូង ឬថង់ប្លាស្ទិកក៏បាន ។ ប៉ុន្តែយកល្អប្រើ ស្រកីដូង ព្រោះវាងាយជប់ទឹកធ្វើឲ្យមានសំណើមជាប់ ហើយកាត់បន្ថយការស្រោចទឹក ។ ចំពោះការលាបខ្លាញ់គោ គឺជំនួយ ឲ្យឆាប់ដុះឫស ។ សរុបមក តាមបទពិសោធន៍របស់កសិករទាំងពីរ ដើម្បីបំបៅមែកល្មុតឲ្យដុះបានល្អ យើងត្រូវកត់សំគាល់លើលក្ខណៈ មួយចំនួនដូចខាងក្រោម : • ជ្រើសរើសយកមែកបំពង់មកបំបៅ • កោសរំអិលចេញនៅមុខដែលត្រូវបំបៅ កុំឲ្យដោយសាច់ឈើ ។ កោសហើយអាចទុកឲ្យស្ងួត ឬលាបខ្លាញ់គោ • យកដីមានជីជាតិច្រើនមករុំបិទមុខបំបៅ • ចងរុំប្លាស្ទិកឲ្យណែន ឬប្រើស្រកីដូង យកល្អប្រើស្រកីដូងធ្វើជាឧបករណ៍រុំចងមុខបំបៅ ព្រោះវាងាយជក់ទឹក ជាងស្បោងប្លាស្ទិក • បន្តក់ទឹកឲ្យសើមរៀងរាល់ថ្ងៃរយៈពេលមួយអាទិត្យ ទើបបន្ថយការស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃម្តង • បន្ថយការស្រោចទឹក នៅពេលដែលឃើញមុខបំបៅដុះពន្លកឫសសៗ ៕ រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយខេមបូឌាអេចបេ្រសញូស៏ ២០០៨

ដំណើរជីវិតរបស់ផ្សិតចំបើង ផ្សិតអំបោះ

 

ដំណើរជីវិតរបស់ផ្សិតចំបើង ផ្សិតចំបើងជាប្រភេទរុក្ខជាតិថ្នាក់ទាប និងជាសារពាង្គកាយអ្នកបំបែក(organicism) ។ ផ្សិតចំបើងមាន ការតម្រង់ជីវិតខ្ពស់បំផុត ប៉ុន្ដែផ្សិតចំបើងមិនអាចបឺត ឬស្រូបយក សែឡូឡូស និង ហ៊ីមិ សែឡូឡូស បានដោយខ្លួនឯងទេ ។ ដំណើរជីវិតរបស់ផ្សិតចំបើងកកើតដំបូងពី SPORE កាលណា SPORE ហើររសាត់អណ្ដែតទៅដល់ទីតាំងមួយដែលមាន - ធាតុអាហារ - សំណើម - សីតុណ្ហភាព គ្រប់គ្រាន់ SPORE បានកកើតជាសរសៃ ហើយសរសៃដែលកកើតដំបូងឲ្យឈ្មោះថាសរសៃទី១ ក្នុងពេលដែលសរសៃទី១ លូតលាស់ពេញលេញពេលនោះសរសៃទី២ ក៏បានកកើតឡើងផងដែរ ។ សរសៃទី១ និងសរសៃទី២ បានឆ្វាក់ ឬប្រទាក់គ្នាដើម្បីបង្កើត ជាគ្រាប់ពូជ របស់ផ្សិតចំបើងនេះឡើងជាបន្ដបន្ទាប់ ។ តម្រូវការរបស់ផ្សិតចំបើង ១. សីតុណ្ហភាព - ពេលដើរសរសៃ(៣២ oc ទៅ ៣៨ oc) - ពេលកកើតជាគ្រាប់ផ្សិត (២៨ oc ទៅ ៣២ oc) ២. សំណើម - ពេលដើរសរសៃ ៦៥% - ពេលកកើតជាគ្រាប់ផ្សិត ៨៨.៩% ២. pH ទឹក ទឹកដែលល្អសម្រាប់ផ្សិតចំបើងជាប្រភេទទឹកស្រះ ត្រពាំង បឹងបួរ (pH 6.5 ទៅ 7.5) ការផលិតផ្សិតចំបើង I. ការផលិតជីសរីរាង្គ អនុវត្តន៍ៈ - នាំយកសំបុកកណ្ដៀរមកច្របាច់ឲ្យប៉ត់ធ្វើការលាយជាមួយកន្ទក់ឲ្យសព្វល្អ បន្ទាប់មកស្រោចទឺកឲ្យសព្វស្មមហើយកំណត់សំណើមឲ្យបានត្រឹមតែ ៦៥% - ៧០% ។ - បន្ទាប់ពីបានល្បាយយួយត្រឹមត្រូវតាមលក្ខខណ្ឌខាងលើហើយ នាំយកល្បាយមកច្រកចូលក្នុងការ៉ុង ឬពាងដោយចងមាត់ការ៉ុង ឬបិទគម្របពាងឲ្យល្អដើម្បីការពារទឹកភ្លៀងស្រក់ចូល ។ - រយៈពេលដែលត្រូវយកមកប្រើប្រាស់បាន ១០ ថ្ងៃឡើង និងមិនលើសពី ៣០ ថ្ងៃ ។ II. ការដាំដុះផ្សិតចំបើង ការដាំដុះផ្សិតចំបើងចែកចេញជាបីដំណាក់កាល៖ - ប្រភេទចំបើង និងអាហារបំប៉នដែលត្រូវប្រើប្រាស់ - ចំហុយ - ការដាំ - ការថែទាំ ១. ប្រភេទចំបើង និងអាហារបំប៉នដែលត្រូងប្រើប្រាស់  ចំបើង  ចំបើងចាស់ ឬផុយស្រាប់យើងអាចយកមកប្រើប្រាស់បានតែម្ដង  ចំបើងថ្មីត្រូវនាំយកមកគរជាពំនូកហើយធ្វើការស្រោចទឹកឲ្យជោករាល់ ៣ ទៅ ៤ ថ្ងៃម្ដងលុះត្រាណា ចំបើងពុកផុយ ៥០% ទើបអាចប្រើការបាន  ជីបំប៉ន  ប្រភេទជីលាមកសត្វរួមមាន គោ ក្របី ជ្រូក សេះ ជាប្រភេទអាហារបំប៉ន(ស្ងួត ឬលាមកចាស់ទុកចោលយូរ)  ប្រភេទរុក្ខជាតិមាន កំប្លោក ឬសំបកសណ្ដែកគ្រប់ប្រភេទ ដើមកន្ទ្រាំងខេត្រ ២. ការចំហុយចំបើង និងស្ងោរជីបំប៉ន  ការចំហុយចំបើង ឧបករណ៍ចំហុយ អនុវត្តន៍ៈ - នាំយកចំបើងពុកផុយមកច្រកចូលក្នុងស្បោងកំណាត់មិនឲ្យធូរពេក ឬតឹងពេកហើយចងស្បោងឲ្យជិតចំនួន ១៤ដុំ ។  - យកដុំស្បោងដែលច្រករួចមករៀបក្នុងធុងសាំងចំនួន ១៤ស្បោងដោយក្នុងធុងសាំងត្រូវកល់ឥដ្ឋ ៤ដុំ ប្រើរានបន្ទះឫស្សីកល់ពីលើតដ្ឋហើយកំណត់ទឹកឲ្យបានត្រឹមតែពាក់កណ្ដាលឥដ្ឋ - បន្ទាប់ពីររៀបដុំស្បោងកំណាត់រួចរាល់ហើយនាំយកគម្របមកបិទឲ្យជិតដើម្បីធ្វើការចំហុយ - រយៈពេលចំហុយ ៣ម៉ោងគឹតចាប់ពីមានផ្សែងចេញតាមរន្ធគម្របធុងសាំង - ដល់ពេលកំណត់រយះពេល៣ម៉ោងធ្វើការបើកគម្របថុងសាំងហើយស្រងដុំស្បោងកំណាត់មកចាក់ចំបើងចូលទៅក្នុងថុងស្ពេត្រូរងចាំការត្រជាក់ទើបយកទៅធ្វើការដាំដុះបាន។  ស្ងោរជីបំប៉ន - នាំយកប្រភេទជីបំប៉នរួមមានលមកសត្វគោ ក្របី ជ្រូក កំប្លោក ដើមចេក សំបកសណ្តែក (មួយណាក៏បាន) មកចាក់ចូលក្នុងឆ្នាំងស្ងោរព្រមទាំងទឹកស្រះសមល្មមហាក់បីដូចជាការចំអិនបាយ - រយះពេលស្ងោរអារហារបំប៉ន៣០នាទី គិតចាប់ពិពេលទឹកពុះ។

៣. ការដាំដុះ - បណ្តោយ ១.២ ម  ឧបករណ៍ដាំ ពុមជ័រ ខ្នាតពុម កំពស់ ៣៥សង់ទីម៉ែត នាំយកមកដេរស្រាក់ជារាង្គស៊ីទ្បាំង។  ប្លាកស្ទិកធ្វើជាគំរបដើម្បីការពារទឹកភ្លៀងនិង សំណើម។  រោងដាំទទឹង៦០សម កំពស់៦០សម (ប្រើបង្កុងប្ញស្សី) បណ្តោយ៥ម ប្រើពុម្ពបានចំនួន១២ ទៅ១៣ពុម្ព។ អនុវត្តន៍ - នាំយកប្លាកស្ទិកមកក្រាលលើថ្នាលរងដាំហើយរៀបពុម្ពឲ្យបាន១២ ទៅ១៣ពុម្ព ធ្វើយ៉ាងណាអោយមានការគំលាតពីរពុម្ពមួយទៅពុម្ពប្រមាណ ៤០ ទៅ ៥០ មម - យកចំបើងត្រជាក់ហើយចាក់ចូលក្នុងពុម្ពកម្រាស់ ៣០ ទៅ ៤០ មម បន្ទាប់មកយកជីបំប៉នដែលស្ងោររួចរាល់ហើយ(ត្រជាក់) យករោយគៀនៗពុម្ពឲ្យសព្វស្ដើងៗ ហើយរោយមេគៀនៗ លើអាហារបំប៉ន(៥ ទៅ ៦ថង់មេ ប្រើបាន ៥ថ្ងៃ) - លក្ខណៈរៀបចំនេះឲ្យឈ្មោះថាស្នើរទី១ យើងរៀបជាស្នើររៀបនេះឲ្យគ្រប់បីស្នើរ បន្ទាប់ពីបានគ្រប់បីស្នើរយើងធ្វើការរៀបចំតទៀត ប៉ុន្ដែគ្រាន់តែ ជាន់ទី៤ យើងប្រើជីបំប៉នឲ្យសព្វពីលើផ្ទៃចំបើងនាំយកទឹកស្រះ ឬត្រពាំងមកស្រោចឲ្យសព្វដោយឃើញមានទឹកហូរចេញតាមជើងពុម្ព យើងពិនិត្យមើលផ្ទៃខាងលើ ក្នុងពុម្ពស្រក់ទឹកអស់ទើបធ្វើការឲ្យមេ ឲ្យសព្វជាការស្រេច ។ - កាលណារៀបចំការដាំរួចហើយគេយកផ្លាស្ទិចមកគ្របលើពុម្ពឲ្យជិតល្អ ធ្វើការគ្របផ្លាស្ទិចពីលើរោងដាំមួយជាន់ទៀតដើម្បីការពារទឹកភ្លៀងព្រមទាំងនាំយកប្រភេទ ស្មៅ ស្លឹក ស្បូវ មកគ្របពីលើដើម្បីការពារកំដៅថ្ងៃ ជាហេតុដែលបណ្ដាលឲ្យមេផ្សិតស្លាប់ ។ - បន្ទាប់ពីបានរៀបចំការដាំតាមលក្ខខណ្ឌខាងលើហើយ យើងធ្វើការបន្ទំទុកចោលរយៈពេល ៤ ទៅ ៥ថ្ងៃ ។ ៤. ការផ្ដាច់សរសៃផ្សិតចំបើង បន្ទាប់ពីការដាំបានគ្រប់អាយុកាលពី ៤ ទៅ ៥ថ្ងៃ យើងធ្វើការផ្ដាច់សរសៃផ្សិតចំបើងដើម្បីឲ្យសរសៃផ្សិតចំបើងទទួលបានអាហារបំប៉នគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការលូតលាស់ ។  ការប្រើជី - ជីបំប៉ន៖ នាំយកជីបំប៉នមកស្ងោររយៈពេល ៣០ នាទី គិតចាប់ពីពេលពុះ(ទុកឲ្យត្រជាក់) - ជីសរីរាង្គ៖ នាំយកជីសរីរាង្គមកស្ងោររយៈពេល ៣០ នាទី គិតចាប់ពីពេលពុះ(ទុកឲ្យត្រជាក់) អនុវត្តន៍ - បើកគម្របផ្លាស្ទិចទាំងពីរជាន់ នាំយកជីសរីរាង្គមករោយលើផ្ទៃពុម្ពឲ្យសព្វស្ដើងៗ បន្ទាប់មកនាំយកស្បៃប្រភេទក្រឡាញឹកមកគ្របពីលើជីសរីរាង្គឲ្យដល់មាត់ពុម្ព - នាំយកអាហារបំប៉ន១កាធំ មកលាយជាមួយទឹក ២០លីត្រ (ទឹក ២០ លីត្រ ប្រើបាន៣ពុម្ព) - បន្ទាប់ពីបានស្រោចរួចរាល់ហើយ ដកពុម្ពចេញមកវិញធ្វើការគ្របផ្លាស្ទិចឲ្យជិតលើរោងរួចចោះរុន្ធឲ្យចំពីលើផ្លាស្ទិច(រុន្ធទំហំដែក ១០លី គម្លាតពីរុន្ធមួយ ទៅរុន្ធមួយ ១០សម) ព្រមទាំងជុំវិញជំហាងផ្លាស្ទិចផងដែរ - នាំយកស្មៅ ឬស្បូវមកគ្របពីលើឲ្យជិតដើម្បីការពារពន្លឺថ្ងៃចាំងចូល ។ III. ការថែទាំ យើងធ្វើការដាំដុះបានល្អហើយ យើងត្រូវថែទាំផងដែរទើបទិន្នផលទទួលបានខ្ពស់ ។ អនុវត្តន៍ - រដូវប្រាំងមិនសូវមានភ្លៀងធ្លាក់យើងស្រោចទឹកតាមជើងរោងរាល់មួយថ្ងៃម្ដងឲ្យសើមជោកដើម្បី កាត់បន្ថយកំដៅ និងសំណើមប្រែប្រួលលឿនពេកជាហេតុធ្វើឲ្យទិន្នផលអន់ថយ - ចំពោះរដូវវស្សាមានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើនមិនចាំបាច់ធ្វើអ្វីទាំងអស់ រងចាំការប្រមូលផលរយៈពេល ៦ ទៅ ៧ ថ្ងៃក្រោយបន្ទាប់ពីផ្លាច់សរសៃរួច ៕

ផ្សិតអំបោះជាប្រភេទផ្សិតដែលអាចបំបែកធាតបានងាយជាងផ្សិតចំបើង។ កម្មវិធីផលិតផ្សិតអំបោះបែងចែកជា៤ ដំណាក់កាល៖ ១.លក្ខណៈចំបើង និង សំបកសណ្តែកដែលត្រូវយកមកប្រើប្រាស់ ២.ចំហុយ ៣.បញ្ចូលមេផ្សិតអំបោះ ៤.ការព្យូរដំក្នុងរង និងការថែទាំ ១. លក្ខណៈចំបើង និង សំបកសណ្តែកដែលត្រូវយកមកប្រើប្រាស់ -ចំបើងថ្មីៈ នាំយកមកគរជាពុំនូក ធ្វើការបាញ់ទឹករាល់ ៣ ឫ ៤ ថ្ងៃ ម្តងលុះត្រាណាចំបើងពុកផុយ ៤០ ៥០% ជាមុនសិន ។ -សំបកសណ្តែកថ្មីៈ ត្រាំទឹក ២៤ ម៉ោងស្រង់ឡើងមកវិញផ្អាប់ ចោលទាំងការ៉ុងរយះពេល៥ថ្ងៃឡើងទើបអាចប្រើការបាន។ ២. ចំហុយ -ការច្រករូបធាតុ អនុវត្តន៏ៈ -នាំយករូបធាតុចំបើង សំបកសណ្តែក កន្ទក់លាយចូលគ្នាឲសព្វព្រមទាំងកំណត់សំណើម៧០៧៥% ភាគរយ។ កំណត់សំគាល់ -សំបកសណ្តែកប្រើច្រើនធ្វើអោយផ្សិតដុះធំល្អ -កន្ទក់ធ្វើអោយផ្សិតចេញលឿនក្នុងថងប្រសិនបើប្រើ ច្រើនធ្វើអោយផ្សិតអំបោះដុះបានយូ - យកល្បាយមកលាយចូលគ្នាច្រកចូលថង់ខ្នាត ១០ x ១៥ រិតតែណែនរិតតែល្អ ។ - បន្ទាប់មកធ្វើការចងមាត់មួយចំហៀងថង់ដើម្បីនាំយកដុំថង់ទៅកាន់ទីតាំងចំហុយ ធុងសាំងចំណុះ ២០០លីត +ការចំហុយ គំរប ចង្រ្កាន - ធុងសាំង មានកឥត ៤ ព្រមទាំងកល់ដោយរានបន្ទះ ឬស្សី ហើយកំណត់ទឹកពីបាតធុងសាំងត្រឹម ១០ សង់ទីម៉ែត្រ ទៅ ១២ សង់ទីម៉ែត្រ នាំយកដុំស្បោងផ្សិតអំបោះច្រករួចមករៀបក្នុងធុងសាំង ដោយអោយមុខដុំ ស្បោងផ្កាប់ចុះក្រោម ធ្វើការរៀបឲ្យបានបីជាន់ក្នុងមួយជាន់ចំនួនដប់ថង់ស្បោង។ - យកគំរបមកគ្របមាត់ធុងឲ្យជិតល្អ រិតដោយកង់ដែក។ - ធ្វើការដុតភ្លើងដើម្បីធ្វើការចំហុង រយះពេលចំហុយ ៤ម៉ោងគិតចាប់ពីពេលមានផ្សែងចេញតាមគំរបធុងសាំង។ - ពេលដល់គ្រប់អាយុកាលកំណត់ ៤ម៉ោងយើងធ្វើការស្រង់ឡើងមកវិញ ចងមាត់ថង់ឲ្យជិតទុកដាក់ទីតាំងស្អាតប្រាស់ចាកពីទីតាំងដែលមិនល្អរយះពេល ១២ម៉ោង ទើបដុំថង់ត្រជាក់ ។ ៣. ការបញ្ចូលមេផ្សិតអំបោះ ដប់មេផ្សិតអំបោះ ឧបករណ៏ ក្រវ៉ាឆ្កឹះ អាល់កុល កងទំហំ ៥០ មម កៅស៊ូកង និង ក្រដាស់ អនុវត្តន៍ - បន្ទាប់ពីបានដុំស្បោងត្រជាក់ ១២ម៉ោងយើងធ្វើការនាំយកដបមេផ្សិតអំបោះមកជូតសំអាតដោយអាល់កុល ព្រមទាំងក្រវ៉ាផងដែរ - នាំយកដុំស្បោងស្រាយមាត់ថង់ដើម្បីកាយមេផ្សិតអំបោះចូល(មេមួយដបប្រើបានចំនួនដប់ថង) - យកកងទំហំ ៥០ mm មកច្រកចូលមាត់ថង់រួចបត់មាត់ថង់ឲ្យចេញក្រៅកង យកក្រដាស់មកបិទពីលើកងដើម្បីធ្វើការរិតកៅស៊ូពីក្រៅឲ្យជិតល្អជាការស្រេច ។ ៤. ការព្យួរដុំក្នុងរោង និងការថែទាំ  ការព្យួរដុំក្នុងរោង - បន្ទាប់ពីបានបញ្ចូលមេរួចរាល់ហើយនាំយកដុំមកព្យួរក្នុងរោងដោយខ្សែកាវខ្មៅជាជួរៗ រៀងគ្នា - កាលណាព្យួរដុំរួចរាល់ហើយ ដល់រយៈពេល ២០ ទៅ ៣០ ថ្ងៃយើងត្រូវពិនិត្យមើលប្រសិនបើឃើញមានផ្សិតដុះចំនួន ៥% យើងធ្វើការបាញ់ទឹកតែម្ដងដើម្បីប្រមូលផលជាបន្ដបន្ទាប់ ។  ការថែទាំ - ក្នុងពេលដែលផ្សិតចាប់ផ្ដើមដុះចេញតាមរុន្ធកង យើងត្រូវស្រោចទឹកឲ្យបានជាប្រចាំ ក្នុង១ថ្ងៃ ៣ដង ព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ និងល្ងាច - បន្ទាប់ពីបានប្រមូលផលម្ដងរួចហើយ ត្រូវសំអាតដោយគល់ស្លាបព្រាឆ្កឹះយកសំណល់ដែលសល់ក្នុងកងឲ្យស្អាត(គល់ផ្សិត) ដើម្បីការពារមុខដុំផ្សិតកុំឲ្យរលួយឆាប់ - ក្នុងរោងផ្សិតដាំធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យមានទឹកដក់ដែលជាហេតុបណ្ដាលឲ្យដុំផ្សិតងាយនឹងកកើតជាសត្វដង្កូវជាហេតុបណ្ដាលឲ្យផ្សិតដុះមិន

របៀបទុកពូជស្លឹកខ្ទឹម

របៀបទុកពូជស្លឹកខ្ទឹម កសិករនៅភូមិស្វាយតានី ឃុំព្រែកគយ ស្រុកស្អាងខេត្តកណ្តាល មានបទពិសោធន៍ល្អពីរបៀបទុកពូជស្លឹកខ្ទឹម។ជាធម្មតាខ្ទឹមអាយុ ១ ខែ ៥ ថ្ងៃ អាចដកយកទៅលក់បាន ប៉ុន្តែបើចង់រក្សាខ្ទឹមទុកធ្វើពូជ ត្រូវរក្សាទុកលើថ្នាល១ ខែកន្លះទៅ ២ខែ(ចំពោះរដូវវស្សា) ទើបដកទុក។នៅរដូវប្រាំងទុករហូតដល់២ខែកន្លះទៅ៣ខែ ព្រោះនៅរដូវប្រាំងមើមខ្ទឹមមិនសូវល្អ ទុកយូរបន្តិចទើបមើមធំ ហើយចាស់ល្អ។ បន្ទាប់ពីដកហើយ កាត់ស្លឹកចេញខ្លះ ដើម្បីអោយហាលឆាប់ស្ងួត រួចយកទៅហាលថ្ងៃក្នុងរយ:ពេលពី១ ទៅ ២ថ្ងៃ បន្ទាប់មកចងសំដិលទុកក្នុងផ្ទះ ឬ ទុកដាក់សំដិលនៅលើធ្នើររហូតដល់ពេលដាំ។ កសិករយកពូជដែលផលិតបានខ្លួនឯងទុកដាំ ឬ ទិញអ្នកស្រុកជិតខាង ហើយពូជខ្ទឹមនោះកសិករចែកចេញជាពីរប្រភេទ: ពូជស្ងួត: ជាពូជដែលទុកក្នុងរយ:ពេល ពី២ទៅ៣ខែបន្ទាប់ពីដក។ ពូជដែលទុកត្រឹមរយ:ពេលពី ២ ទៅ ៣ ខែនេះឆាប់ដុះ(រយ:ពេល៣ថ្ងៃដុះពន្លក) ពូជសើម: ជាពូជដែលរក្សាទុកក្នុងរយ:ពេលមួយខែកន្លះ ពូជនេះដុះលូតលាស់មិនល្អហើយក្រដុះណាស់ គឺរហូតដល់១០ថ្ងៃទើបដុះ។ អត្ថបទដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ "មេរៀនពីកសិករ"

វិធីដើម្បីដាំខ្ទឹមបារាំងឲ្យបានមើមច្រើន

វិធីដើម្បីដាំខ្ទឹមបារាំងឲ្យបានមើមច្រើន ជាទូទៅកសិករយើងដាំខ្ទឹមបារាំងទទួលបានមើមតែ ១ ប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយដើម ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ ខ្ញុំមានបទពិសោធន៍ ប្លែកមួយដែលអាចដាំខ្ទឹមបារាំងឲ្យទទួលបានមើមច្រើន ។ បទពិសោធន៍នេះទទួលបានពីកសិករវៀតណាមម្នាក់ ដែលមានឈ្មោះ ថា គ្ហន គាត់រស់នៅប្រទេសវៀតណាម សង្កាត់លេខ ៤ ខេត្តដាឡាត់ មកបង្ហាញជូនដូចតទៅ : ១. អំពីពូជ ខ្ទឹមបារាំងជាដំណាំដែលពិបាករក្សាទុកពូជណាស់ សូម្បីតែលោកពូជ គ្ហន ដែលធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ក្នុងការដាំ និង រក្សាពូជជាច្រើនឆ្នាំក៏មិនអាចរក្សាទុកពូជបានល្អដែរ ។ ពូជដែលគាត់បានដាំនេះគឺទិញមកពីប្រទេសតៃវ៉ាន់ ។ ពូជនេះធន់នឹងតំបន់ ដាំដុះរបស់គាត់ដែលជាតំបន់ត្រជាក់ ។ ២. អំពីបច្ចេកទេសដាំ លោកពូបានប្រាប់ឲ្យដឹងពីបច្ចេកទេសដាំដើម្បីឲ្យបានទទួលផលខ្ពស់ថាក្នុងការដាំខ្ទឹមបារាំងគឺគាត់បានយកគ្រាប់ដែល ទិញពីតៃវ៉ាន់នោះមកសាបនៅលើថ្នាល ។ បន្ទាប់មក ទើបដកកូនយកទៅស្ទូងនៅលើរង ។ ក្នុងពេលនេះមើមដែលទទួលបានពីការ ដាំដោយគ្រាប់ផ្ទាល់បានតែមួយទេក្នុងមួយដើម ។ ការដាំនៅលើកទី ២គឺគាត់យកមើមដែលបានដាំពីគ្រាប់យកទៅដាំបន្តពេលនោះ ក្នុង ១ ដើម ទទួលបានពី ៣ ទៅ ៥ មើម ។ តាមបទពិសោធន៍របស់គាត់កន្លងមក ការដាំលើកទី ២ នេះប្រសិនបើយើងយកមើម តូចមកដាំក៏ទទួលបានមើមតែ ១ ដែរក្នុងមួយដើម ។ តែបើយើងយកមើមធំបន្តិចបានមើមពី ២ ទៅ ៣ ក្នុងមួយដើមតែបើយើងយក មើមធំមែនទែនមកដាំទទួលបានមើមទី ៤ ទៅ ៥ ក្នុងមួយដើម ។ នៅពេលដែលយើងយកមើមដែលប្រមូលបានពីលើកទី ២មកដាំ នៅលើកទី ៣ ទៀតវានឹងក្លាយ ហើយក្នុងមួយដើមទទួលបានមើម ១ ដដែល (ទិន្នផលដូចនៅពេលដាំដោយគ្រាប់ដំបូង) ។ មើមដែលបានទទួលពីការដាំដោយគ្រាប់ត្រូវរក្សាទុកពូជ ហើយរៀបដាក់នៅក្នុងបន្ទប់ ឬរោង ដែលមានធ្នើរ (នៅលើធ្នើរទី ២ ឬទី ៣) ដើម្បីកុំឲ្យសំណើមពីដីជះមកធ្វើឲ្យឫសដុះខូចគុណភាពមើម ។ ក្រោយពីដាំល្ហុងបានពី ១០ ទៅ ១៥ ថ្ងៃមក គាត់ចាប់ដាំសាលាដ៍ប៉ិ នៅលើរងដែលមានចន្លោះគុម្ព ១ តឹក ។ សរុបមក ដើម្បីដាំខ្ទឹមបារាំងឲ្យបានទិន្នផលខ្ពស់ ត្រូវយកចិត្ត ទុកដាក់នូវចំណុចមួយចំនួនដូចខាងក្រោម : • មើមដែលបានដាំពីគ្រាប់ផ្ទាល់ដំបូង បើយើងចង់ទុកធ្វើពូជបន្ត ត្រូវជ្រើសរើសតែមើមធំៗ និងល្អគ្មានការបំផ្លាញពី សត្វល្អិត ជំងឺ ទើបទទួលបានផលច្រើន • រក្សាទុកមើមដាំបន្តនៅលើកទី ២ ត្រូវរក្សាទុកក្នុងរោង លើធ្នើរឲ្យខ្ពស់ផុតពីដី (ធ្នើរទី ២ ឬទី ៣) ដើម្បីកុំឲ្យសំណើម ដីជះ មកធ្វើឲ្យដុះឫសខូចគុណភាពមើម • កុំយកមើមដែលបានមកពីការដាំលើកទីពីរមកដាំបន្តទៀត ព្រោះការដាំលើកទី ៣ វានឹងក្លាយហើយមើមដែលទទួល បានតែ ១ ប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយដើម ។ ដូចនេះ បងប្អូនកសិករដែលប្រកបមុខរបរដាំខ្ទឹមបារាំង សូមសាកល្បងនូវបទពិសោធន៍ខាងលើនេះកុំបីខាន ៕ រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយខេមបូឌាអេចបេ្រសញូស៏ ២០០៨

បទពិសោធន៍ដាំល្ហុងឲ្យបានផ្លែច្រើន

១. ការជ្រើសរើសពូជ និងការត្រៀមពូជដាំ ល្ហុងដែលគាត់ដាំ ជាពូជដែលជ្រើសរើស និងរក្សាទុកដោយខ្លួនឯង ។ ចំពោះលក្ខណៈពូជដែលគាត់ជ្រើសរើសមានផ្លែធំវែង ផ្លែច្រើមិនដាច់ដើមមានសុខភាពល្អ ។ នៅពេលដែលផ្លែទុំល្អ គាត់ពុះយកគ្រាប់ចេញពីផ្លែទៅលាងទឹកឲ្យជ្រះរំអិល រួចយកទៅហាល ឬសំដិលរហូតស្ងួត (២-៣ ថ្ងៃ) ទើបយកទៅច្រកកែវទុក ។ ២. ការបណ្តុះកូន គាត់បានយកគ្រាប់ទៅបណ្តុះ មុននឹងយកទៅដាក់ដាំក្នុងចំការ ។ គាត់យកដីដែលមានជីជាតិច្រកចូលក្នុងថង់ប្លាស្ទិកខ្មៅដែលត្រៀមរួចជាស្រេច បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ទៅត្រាំទឹករយៈពេល ២ ថ្ងៃ និងផ្អាប់ទុករយៈពេល ៧ ថ្ងៃ (ឲ្យដុះពន្លកសៗ) ទើបយកទៅដាក់ដាំនៅក្នុងថង់ពី ៣-៤ គ្រាប់ ក្នុង ១ ថង់ ។ ក្រោយពីដាក់គ្រាប់បណ្តុះហើយ គាត់ស្រោចទឹកឲ្យជោគរៀងរាល់ថ្ងៃ ដើម្បីឲ្យកូនល្ហុងលូតលាស់ល្អ ។ ចំពោះថ្នាលបណ្តុះកូន គាត់បានប្រក់រោងសំណាញ់ដើម្បីកុំឲ្យកូនល្ហុងត្រូវពន្លឺខ្លាំងពេក ។ ៣.ការរៀបចំដីដាំ ក្នុងការរៀបចំដីដាំ គាត់ភ្ជួរហាលដី ៤-៥លើក ដោយចន្លោះពីមួយលើកទៅមួយលើកមានរយៈពេល ១០ ថ្ងៃ ។ នៅពេលភ្ជួរលើកទី ១ គាត់បានដាក់ជីលាមកសត្វពុកផុយ ១,៥ ទៅ ២ តោន ភ្ជួរលុបលើផ្ទៃដី ១៣ អារ ។ ក្រោយពីភ្ជួររាស់ហាលដី រួចគាត់លើកជារងដែលមានទទឹង ១,៥ ម៉ែត្រ បណ្តោយទៅតាមស្ថានភាពដី ។ នៅលើរង គាត់ជីករណ្តៅជាជួររណ្តៅ និមួយៗទំហំ ៣ តឹកបួនជ្រុង និងជំរៅ ៣ តឹក ដោយទុកចន្លោះពីររណ្តៅមួយទៅមួយ ២,៥ ម៉ែត្រ ។ នៅក្នុងរណ្តៅនិមួយៗ គាត់ដាក់ជីលាមកសត្វពុកផុយច្របល់ជាមួយដីឲ្យសព្វ ។ ៤.ការដាំ គាត់ចាប់ផ្តើមយកកូនល្ហុងទៅដាំនៅចុងខែមេសា ឬដើមខែឧសភា ដែលជាដើមរដូវ ដើម្បីកាត់បន្ថយការស្រោចទឹក ។ កូនល្ហុងដែលគាត់យកមកដាំមានអាយុ ៤៥ ថ្ងៃ គាត់បានហែកថង់ចេញ រួចដាក់ក្នុងរណ្តៅ បន្ទាប់មកយកដីនៅមាត់រណ្តៅលុបសង្កត់ឲ្យណែន រួចយកកំទេចចំបើងគ្របជុំវិញគល់ និងស្រោចទឹកឲ្យជោគ ។ ក្នុងមួយរណ្តៅដាំមួយដើម ដោយជ្រើសរើសយកតែកូនល្ហុងដែលមានសុខភាពល្អ ។ ៥.ការថែទាំ នៅពេលល្ហុងនៅតូច គាត់ស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃម្តង ដោយប្រើទុយយោបាញ់នៅលើស្លឹករហូតដល់ល្ហុងធំចេញផ្កាគាត់បញ្ចូលទឹកនៅតាមចន្លោះរង ៣ ថ្ងៃម្តង លៃយ៉ាងណាកុំឲ្យដីស្ងួតពេក ឬសើមពេក ។ ក្រៅពីការស្រោចទឹក គាត់ឧស្សាហ៍ពូនគល់ គឺនៅពេលដែលសង្កេតឃើញឫសល្ហុងមួយចំនួនដុះលើផ្ទៃដី និងក្រោយការប្រមូលផលលើកទី ២ ។ ល្ហុងជាដំណាំដែលត្រូវការពន្លឺថ្ងៃដូច្នេះគាត់បានកាច់មែកងាប់ៗនៅក្បែរគល់ប្រមូលចោល និងធ្វើស្មៅក្បែរគល់ ដើម្បីកុំឲ្យមានភាពស៊ុបទ្រុបឲ្យពន្លឺចាំងចូលគ្រប់គ្រាន់ ។ អ្នកមីងបានប្រើជីកែង ចំនួន ៥ គីឡូក្រាម សម្រាប់បំប៉នដោយដាក់នៅក្បែរគល់មួយរណ្តៅបន្តិចៗ ។ ក្នុងការដាំល្ហុងនេះ គាត់តែងជួបប្រទះនូវសត្វល្អិត និងជំងឺមួយចំនួនដូចជា ជំងឺរលួយគល់ ធ្វើឲ្យស្លឹកស្រពោន រលួយឫស និងគល់ត្រឹមស្មើដីតែម្តង ជំងឺពុកឫសកែវធ្វើឲ្យស្លឹកឡើងលឿង និងបញ្ឈប់ការចេញផ្លែ ជំងឺឆ្កួតត្រួយ ធ្វើឲ្យត្រួយរួញ ហើយផ្អាកការចេញផ្លែ ។ ចំពោះវិធានការណ៍កំចាត់ បើល្ហុងនៅតូចគាត់ ដកដើមចោល ឬ កាត់ស្លឹក ឬ ត្រួយដែលកើតជំងឺចោល ។ ចំពោះសត្វល្អិតមានក្រាមរោមផ្លែ ដែលធ្វើឲ្យផ្លែមិនសូវលូតលាស់ ហើយគ្មានរសជាតិ ។ ករណីសត្វក្រារោមផ្លែគាត់មិនទាន់ មានវិធានការណ៍កំចាត់ទេ ប៉ុន្តែវាកើតមានតិចតួច ប៉ុណ្ណោះក្នុងចំការរបស់គាត់ ។ ៦.ការប្រមូលផល ក្រោយពេលដាំបានរយៈពេល ៥ខែ គាត់ប្រមូលផលផ្លែល្ហុងចាស់លក់ ។ ការបេះ ធ្វើឡើងបន្តបន្ទាប់ក្នុងរយៈពេល ៦ខែ ទៅ ១ឆ្នាំ ក្រោយពីបេះលើកទី ១ រហូតដល់ខ្សោយ ទើបគាត់កាប់ដើមចាស់ចោល និងដាំថ្មីឡើងវិញ ។ តាមការប៉ាន់ស្មានរបស់គាត់ ជាសរុបគាត់បេះលក់បានប្រមាណ ១២ តោន (ល្ហុងខ្ចី) ។ ហើយបើទូទាត់លើការចំណាយ គាត់ទទួលបានចំណូលសុទ្ធ ២-៣ លានរៀល ។ ៧.ចំណាប់អារម្មណ៍របស់កសិករ អ្នកមីងមានចំណាប់អារម្មណ៍ថា គាត់ពេញចិត្តនឹងទិន្នផលដែលគាត់ទទួលបាន ។ ការដាំល្ហុងចំណាយពេលថែទាំតិចជាងការដាំបន្លែ រីឯផលដែលបានមកងាយស្រួលលក់ ហើយគាត់សង្ឃឹមថា ទៅថ្ងៃមុខ គាត់នឹងអាចទទួលបាននូវបច្ចេកទេសថ្មីល្អៗ មកអនុវត្តន៍លើចំការរបស់គាត់ ដើម្បីឲ្យទទួលផលកាន់តែខ្ពស់ ។ សរុបមក បច្ចេកទេសសំខាន់ៗ ក្នុងការដាំល្ហុងមាន: - ជ្រើសរើសពូជដែលមានផ្លែធំវែង និងទុំល្អទុកធ្វើពូជ - បណ្តុះគ្រាប់ និងថែទាំឲ្យកូនល្ហុងមានសុខភាពល្អ មុនយកទៅដាំក្នុងចំការ - ភ្ជួរដីហាលច្រើនសារឲ្យដីធូរ និងស្ងួតទឹក - រៀបចំរណ្តៅជាជួរដាំនៅពេលមានអាយុ ៤៥ ថ្ងៃ ដោយជ្រើសរើសតែកូនមានសុខភាពល្អ - ថែទាំគ្រប់គល់ ពូនគល់ បោចស្មៅ និងកាច់ស្លឹកងាប់ៗនៅខាងក្រោមចោលស្រោចទឹកពេលល្ហុងនៅតូច និង ៣ ថ្ងៃម្តង ពេលផ្កា ។ រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយខេមបូឌាអេចបេ្រសញូស៏ ២០០៨

ច្ចេកទេសដាំត្រឡាច

ច្ចេកទេសដាំត្រឡាច លក្ខណៈទូទៅ ដំណាំត្រឡាច គឺជាប្រភេទដំណាំវាលើដីក៏បាន ឬ ឡើងទ្រើងក៏បាន ដែលគេ និយមចូលចិត្តដាំ និងយកទៅធ្វើជាបន្លែ។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ដោយសារតែត្រឡាច វាមានភាពងាយស្រួលក្នុង ការដាំដុះ។ ព្រមទាំងងាយស្រួលក្នុងថែទាំ និងលក់នៅលើទីផ្សារ ។ ដំណាំ ត្រឡាចវាធន់ទ្រាំនឹងសីតុណ្ហភាព ។ ត្រឡាច មានផ្កាញី និងផ្កាឈ្មោល នៅ លើដើម តែមួយ ជាទូទៅផ្កា ឈ្មោលចេញមុន បន្ទាប់ មកផ្កាញីចេញ តាម ក្រោយ ពេលមាន សត្វឪម៉ាល់ ឬខ្យល់បក់ ធា្លក់ផ្កាឈ្មោល មកលើផ្កាញីវាក៏ អាចបង្ក កំនើតបាន។ I. បចេ្ចកទេសដាំដុះ ១ រដូវកាលដាំដុះ គេអាចដាំបានគ្រប់រដូវការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំគ្រប់ ប្រភេទ ទាំងអស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវក្តៅ វាមានបញ្ហា ច្រើន ដែលប្រឈមមុខ ដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស និងពពួក ផ្សិត។ រដូវកាល សមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ • រដូវប្រាំង ចាប់ពីខែ វិច្ឆិការ ដល់ខែ មករា និងកុម្ភៈ នៅតំបន់ទំនាប ។ • រដូវវស្សា ចាប់ពីខែ ឧសភា ដល់ខែ តុលា នៅតំបន់ខ្ពងរាប ។ ២ ការជ្រើសរើសពូជ • ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក) • ពូជសុទ្ធដែលមានភាគរយដំណុះចាប់ពី ៨៥-៩០ ភាគរយ • ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ • ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ សមស្របតាមតំបន់ និងតម្រូវការទីផ្សារ ៣ ការរៀបចំដី ដំណាំត្រឡាចអាចឆ្លើយតបទៅនឹងដីគ្រប់ប្រភេទ ប៉ុន្តែដីដែលមានជីជាតិតិច ធ្វើអោយ ត្រឡាចឆាប់អស់ផ្លែ ព្រោះងាប់ដើម ។ ប្រភេទដី ដែលដាំល្អ គឺដីល្បាប់ ល្បាយ ខ្សាច់ដី ក្រហម ឬដីខ្មៅ ចំពោះដីដែលមិនជ្រាបទឹកមិនអាចធ្វើអោយល្ពៅទទួល បាន ទិន្នផលខ្ពស់ឡើយ។ ដើម្បីអោយការដាំដុះមានលក្ខណៈងាយស្រួលត្រូវភ្ជួរដី អោយបាន ច្រើនសារ ហាលអោយបានយូរថ្ងៃ រាស់បំបែក ដីអោយល្អិត គុណសម្បត្តិនៃការរៀបចំដី • បំផ្លាញជម្រកសត្វល្អិត និងសំលាប់សត្វល្អិត • ដើម្បីអោយដីធូរមានខ្យល់ចេញចូល • បន្ទាប់មកភ្ជួររាស់សារជាថ្មី ដើម្បីបំបែកដីម៉ដ្ឋ • ងាយស្រួលក្នុងការលើករង • កាត់បន្ថយការកើតជម្ងឺ បាក់តេរី វីរុស ផ្សិត គុណវិបតិ្តមិនបានរៀបចំដី • បង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ ពពួកសត្វល្អិតបង្កកំណើត • ងាយកើតជម្ងឺ បាក់តេរី វីរុស ផ្សិតផងដែរ • ដីមិនមានខ្យល់ចេញចូល ស្មៅច្រើន II. ការដំាដុះ មុននិងដាំត្រូវយកគ្រាប់ពូជមកសំអាត ដាក់ហាលថ្ងៃដែលក្តៅល្មម ដើម្បីដាស់ ដំណេកគ្រាប់ពូជ ហើយដាក់ត្រាំទឹក ១ យប់ ។ ក្រោយមកយកគ្រាប់ពូជ ទៅត្រាំទឹក ស្លឹកស្តៅ បន្ទាប់មកក៏យកគ្រាប់ត្រឡាតទៅដាំក្នុងរណ្តៅដែលបានកាប់ទុកជាមុន ចំនួន ២-៣ គ្រាប់ ជម្រៅ ២- ៣ សង់ទីម៉ែត្រ ។ ១. ការជ្រុំដី ការជ្រុំដី មានប្រយោជន៍ធ្វើអោយដីធូរ បន្ថយការដុះស្មៅ បង្កអោយដីមាន សំណើម គ្រប់គ្រាន់ងាយស្រួលដល់ការដុះលូតលាស់ ព្រមទាំងបំបាត់ជំរកសត្វល្អិតផ្សេ ងៗ គេអាច ជ្រុំដោយចបពូនគល់អោយជិត ពូនរងឡើយវិញនៅ ពេលក្រោយដាំបាន ១៥ ថ្ងៃ។ ពេល នោះ គេអាចដករំលួសកូនចេញ ដោយទុកតែ ២ ដើម ក្នុងមួយគុម្ព។ ២.ការប្រើប្រាស់ជី ក. ជីកំប៉ុស្តគោក សម្ភារ កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប........ វត្ថុធាតុដើម រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមានៈ ស្លឹកទន្រ្ទាំនខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែក បាយ ស្លឹកអង្កាញ.....ជាដើម។ លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា..... កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា ផេះចង្រា្កន បន្លែ ទឹកបាយ និងកំទេចកំទីផ្ទះបាយផ្សេងៗ.... របៀបធ្វើ • ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបាន • យកវត្ថុធាតុទាំងអស់កាប់អោយតូចល្អិត • បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត • បន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីរលើ ហើយស្រោចទឹក • ដាក់រុក្ខជាតិស្រស់ក្រាលម្តង • បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយ • ចុងក្រោយដាក់លាមកសត្វម្តងទៀត (ក្រោយៗ ទៀតអាចធ្វើដូច គ្នាបាន)។ • ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹក មួយសប្តាហ៍ម្តង ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ។ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ កំប៉ុស្តវាមិនងាយរលួយទេ។ • ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។ ខ. ការធ្វើថ្នាំពុលធម្មតា ក សារធាតុផ្សំ • ថ្នាំជក់ : 0,3 គីឡូក្រាម • បណ្តូលពេជ្រ : 2 គីឡូក្រាម • ម្ទេស : 0,5 គីឡូក្រាម • ស្លឹកគ្រៃ : 1 គីឡូក្រាម • ស្លឹកម្រះ : 3 គីឡូក្រាម • ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ : 2 លីត្រ ខ របៀបធ្វើ ហាន់សារធាតុផ្សំខាងលើអោយបានតូចល្អិតៗ មុនពេលដាក់ចូលពាងដែល មានទឹកនោម 2 លីត្រ ។ បន្ទាប់មកបិទគម្របទុកនៅក្រោមម្លប់ដើមឈើ ។ ត្រូវកូរទឹក ថ្នាំនោះ 2 ដងក្នុងមួយថ្ងៃ ពេលព្រឹក និងពេលល្ងាច ។ គ របៀបប្រើប្រាស់ យកទឹកថ្នាំមួយកំប៉ុងទឹកដោះគោលាយជាមួយទឹកធម្មតា ប្រាំ ទៅ ប្រាំបីលីត្រ បាញ់ស្រោចជារៀងរាល់មួយសប្តាហ៍ម្តង។ បាញ់មុនពេលដំណាំរងការបំផ្លាញពី សត្វល្អិត។ បាញ់ថ្នាំធ្វើឡើងនូវពេលល្ងាច ឬ ពេលព្រលប់ យប់បន្តិច កុំបាញ់ថ្នាំ បញ្ចាសខ្យល់អោយសោះ ទោះបីថា ថ្នាំពុលធម្មជាតិ មិនសូវពុលក៏ដោយ ប៉ុន្តែក៏មាន ជាតិពុលដែរ ។ របៀបប្រើប្រាស់ • ការប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្ត អាចដាក់ទា្រប់បាត មុនពេលដាំដំណាំ ១៨ តោនក្នុងមួយហិចតា។ • ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់ ការប្រើប្រាស់ជី បែងចែកជាពីរ គឺ ការប្រើបា្រស់ជីធម្មជាតិ និងការប្រើ បា្រស់ជីគីមីៈ ក. ការប្រើបា្រស់ជីធម្មជាតិ ដើម្បីអោយដំណាំដុះលូតលាស់បានលឿន ត្រូវប្រើប្រាស់ជីៈ គេចែកការដាក់ជីជា ៣ លើក ក្នុងមួយវដ្តជីវិតដំណាំត្រឡាច • លើកទី ១ : យកជីកំប៉ុស្តគោក ១៥- ២០ តោន មកដាក់តាមរណ្តៅនិមួយ ៗ ដើម្បីទ្រាប់បាតចំនួនកន្លះទៅមួយគីឡូក្រាម ឬក៏ច្រើនជាងនេះក៏បាន ក្នុងមួយគុម្ព ប៉ុន្តែត្រូវកាប់ច្របល់ជាមួយដី ទើបដាក់គ្រាប់ដាំតាម ក្រោយ។ • លើកទី ២ : ក្រោយដាំ ៥-១០ ថ្ងៃដាក់ជីកំប៉ុស្តគោកជុំវិញគល់ ចំងាយ ៣០ សង់ទីម៉ែត្រ ហើយលុបដីអោយជិត ពីលើ ដើម្បីអោយត្រឡាច លូតលាស់បានល្អ ផ្លែបានច្រើន ក្នុងរយៈពេលលូតលាស់ពេញទំហឹង ។ • លើកទី ៣ : យកជីកំប៉ុស្ត ១៨ តោនក្នុងមួយហិចតា ដាក់ក្បែរគល់ចំងាយ៣០ សង់ទីម៉ែត្រហើយលុបដីអោយជិត ពីលើ ដើម្បីអោយត្រឡាច លូតលាស់បានល្អ ផ្លែបានច្រើន ក្នុងរយៈ ពេល ៤០ ថ្ងៃ ក្រោយដាំ ។ ធ្វើអោយល្ពៅរស់បានយូរ អាចយកទង ផ្កា ស្លឹកបរិភោគ បន្ត ។ ៣. ការស្រោចស្រព ត្រឡាចជាប្រភេទដំណាំមួយ ដែលធន់ទ្រាំនឹងការខ្វះទឹក ឬភាពរាំងស្ងួត ប៉ុន្តែពេល ចេញផ្កា សំណើម ដីមិនគ្រប់គ្រាន់ធ្វើអោយផ្លែថយចុះយ៉ាងច្រើន ។ • ការចេញផ្កា និងផ្លែ ដំណាក់កាលនេះ ត្រូវផ្តល់ទឹកអោយបានគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីអោយការបន្តពូជបានល្អ សំណើមដីពី៧០-៨០ ភាគរយ ត្រូវរក្សា សំណើមដីអោយបានសេ្ថរភាព ។ • ផ្លែចាស់ និងទុំ ការផ្តល់ទឹកត្រូវថយចុះមកវិញម្តងបន្តិច ៗហើយផ្អាកការ ស្រោចទឹកទាំងស្រុងពេលត្រឡាចចាប់ផ្តើមប្រមូលផល ។ III ជម្ងឺ និងសត្វល្អិត ១. ជម្ងឺ សំខាន់ ល្ពៅក៏ដូចជាដំណាំដទៃទៀតដែរ ដែលតែងតែទទួលរងនូវជម្ងឺច្រើនប្រភេទ ដែលបង្កឡើងដោយពពួកផ្សិត និងវីរុស ក. ជម្ងឺបង្កឡើងដោយក្រុមផ្សិត • ជម្ងឺរលួយគល់កូនដំណាំ : មេរោគរបស់ជម្ងឺនេះ ភាគច្រើនរស់នៅជាមួយ គ្រាប់ ពូជដីអាចឆ្លង និងពង្រីកដោយស្ព័ររបស់វា នៅពេលកូនល្ពៅចាប់ផ្តើមដុះពន្លក ធ្វើ អោយកូនល្ពៅតូចៗ រលួយគល់ ហើយស្ថិតក្នុងរយៈពេល ៥ ៧ ថ្ងៃក្រោយដាំ ។ • ជម្ងឺពពាលលឿងស្លឹក : ជម្ងឺប្រភេទនេះ តែងតែធ្វើអោយស្លឹកលឿង ពពាលដុំៗ ក្រោយមកធ្វើអោយស្លឹកស្ងួត វាតែងតែកើតឡើងនៅរដូវក្តៅ ។ រោគ សញ្ញា កើតចេញពីស្លឹកក្រោមក្បែរដី រីករាលដាលឡើងមកស្លឹកខាងលើក្នុងដំណាក់ កាលចេញផ្កា និងផ្លែ ។ • ជម្ងឺផ្សិតម៉្សៅលើស្លឹក : ដំបូងសង្កេតឃើញចំណុចម៉្សៅសៗ ជាដំណក់ៗ នៅលើស្លឹករយៈ ពេល២ ទៅ ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកចំណុចដុះរីកធំឡើង ៗនូវម្សៅសៗ ពេញលើផ្ទៃ ស្លឹក បន្ទាប់ហុយឆ្លងពីចំការមួយទៅចំការមួយធ្វើអោយស្លឹកស្ងួតអាច ធ្វើអោយត្រឡាចបន្ថយការបន្តពូជ ផ្លែមិនរីកធំ ហើយទុំមិនពេញល្អទេ ។ វិធានការពារនិងកំចាត់ៈ • ភ្ជួរហាលដីអោយបានស្ងួតមុននិង • ដាំ ជំរះស្មៅអោយបានស្អាតពីចំការ • ផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ • សំអាតគ្រាប់ពូជមុនពេលដាំ • ជ្រើសរើសពូជធន់ • ជាពិសេសមុនដាំ ត្រូវយកគ្រាប់ពូជទៅលាយជាមួយថ្នាំសំលាប់ផ្សិត • លុះដល់វាដុះពន្លកគេយកថ្នាំដដែលលាយជាមួយទឹកបាញ់អោយ ជោគ • បើមានរោគសញ្ញាជម្ងឺ គេត្រូវបាញ់ទប់ទល់រយៈពេល ៥ ទៅ៧ ថ្ងៃម្តង ។ ខ. ជម្ងឺវីរុសៈ មានជម្ងឺវីរុសជាច្រើនប្រភេទដែលកើតនៅលើដំណាំត្រឡាចដូចជាៈ វិធានការពារ និងកំចាត់ជម្ងឺៈ • កំចាត់សត្វល្អិតដែលជាភ្នាក់ងារចម្លងជម្ងឺ • ជ្រើសរើសពូជអោយបានល្អ • ប្តូរដីនិងឆ្លាស់មុខដំណាំ • ជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ • ជ្រើសរើសពូជធន់ • ដកដើមដែលមានរោគសញ្ញាវីរុសទៅដុតចោល ២. សត្វល្អិតចង្រៃៈ មានសត្វល្អិតចង្រៃជាច្រើនប្រភេទ ដែលស៊ីបំផ្លាញ ដូចនេះគេ ចែកចេញជា ២ ផ្នែកៈ ក. សត្វល្អិតភ្នាក់ងារបង្ករោគៈ សត្វល្អិតចង្រៃប្រភេទនេះ មានច្រើនដូចជាៈ ចៃបៃតងជញ្ជក់ស្លឹក មមាចជញ្ជក់ស្លឹក រុយស តែងបង្កអោយកើតជម្ងឺវីរុសច្រើន ប្រភេទ ។ ខ. សត្វល្អិតបំផ្លាញផ្ទាល់ៈ មានសត្វល្អិតបំផ្លាញជាច្រើនប្រភេទ ដែលស៊ីស្លឹក ផ្កា ផ្លែ និងដើមដូចជាៈ • អណ្តើកមាសពណ៌លឿងកវែងៈ វាស៊ីត្រួយខ្ចីៗ ផ្កាឈ្មោល និងញី ធ្វើ អោយល្ពៅបន្ថយការលូតលាស់ និងបន្តពូជ • ស្រឹងវាជញ្ជក់ស្លឹក ផ្កា និងផ្លែតូចៗ ធ្វើអោយផ្លែលែងលូតលាស់ ហើយ ស្អុយ • រុយទិចផ្លែៈ វាទិចបញ្ចូលពងទៅក្នុងផ្លែ ធ្វើអោយផ្លែរលួយ មិនអាចរីកធំ បាន • ដង្កូវកាត់ដើមៈ ដង្កូវប្រភេទនេះ កាត់គល់កូនដំណាំខ្ចីៗ ក្នុងដំណាក់កាល លូតលាស់ដំបូង។ វិធានការពារ និងកំចាត់សត្វល្អិតៈ • សំអាតស្មៅក្នុងចំការ • ដាំអោយមានចន្លោះគុម្ព និងចន្លោះជួរសមស្រប • ភ្ជួរហាលដីអោយបានស្ងួត • ជ្រើសរើសពូជសមស្រប • ផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ • ជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ • ប្រើវិធានការគីមី • ប្រើវិធានការថ្នាំផ្សំពីធម្មជាតិ • វិធានការចំរុះ IV ការប្រមូលផល ការប្រមូលផលធ្វើឡើងខុសគ្នាទៅតាមប្រភេទពូជនិងតម្រូវការទីផ្សារ ។ កាល ណាគេទុកអោយត្រឡាចទុំផ្លែដំបូងត្រូវប្រមូលមុនគេ ។ លក្ខណៈសំគាល់គឺ ផ្លែ ត្រឡាចមាន ពណ៌ប្រផេះស្រអាប់ សំបករឹង ត្រូវកាត់ផ្លែទាំងទង យកមកដាក់លើធ្នើរមិន អោយប៉ះ នឹងដីទេ ទើបរក្សាទុកបានយូរខែ ។ទិន្នផលមធ្យម ពី ១៤ ទៅ ១៦ តោន ក្នុងមួយហិចតា ។ អត្ថបទបញ្ចូលដោយ : saravuthly ថ្ងៃទី : 19 Jul, 2011